ارزیابی بالینی اثرات عصاره‌های گیاهی بر روی طاسی ارثی هورمونی (آلوپسی آندروژنتیک)

مقاله لاتین برای پزشکان: (CLINICAL EVALUATION OF A TRICHOLOGICAL PHYTOEXTRACT PRODUCT IN ANDROGENETIC ALOPECIA )

• نشریه پژوهش‌های دارویی اروپا
• جلد 18، 2010
• گیلبرتو گوری (استاد پزشکی دانشگاه پزشکی چین در پکن، بولونیا)
• ماریا ترسا لوچرونی (متخصص پوست، کلینیک الوستیکا سالوس، میلان)
• الساندرو بستتی (دکترای تحلیل آماری، میلان)
• کارلو کاندیانی (متخصص امور پزشکی و نظارتی، میلان)
•  

چکیده مقاله

آلوپسی آندروژنتیک (طاسی ارثی هورمونی AGA) شایع‌ترین نوع آلوپسی است. این نوع ریزش مو بر مردان و زنان در همه سنین و نیز بر بهزیستی روانی و اجتماعی آنها تاثیر می‌گذارد. ماینوکسیدیل و فیناستراید داروهایی هستند که با وجود برخی اختلاف نظرها، اثرات مثبتی در درمان این نوع طاسی دارند، اما اثر دارویی سیستمی آنها و مدت زمان طولانی درمان با استفاده از این داروها بر نسبت خطرات به مزایای آن تاثیر می‌گذارد.

در این مقاله، تاثیر ریکاپیل رپید به صورت بالینی ارزیابی شده است، و ترکیب محصول مورد نظر ترکیب خاصی است که از عصاره 9 گیاه دارویی گرفته شده است . این مواد جریان ورودی مواد مغذی را در مویرگ‌ها در سطح پوستی و در محل فولیکول‌های مو افزایش می‌دهند.

این مطالعه در دو مرکز مختلف و با روش یکسان انجام شده و نتایج برای 46 نفر مبتلا به طاسی ارثی هورمونی (40 مرد و 6 زن) که دست کم به مدت 3 ماه تحت درمان بوده‌اند، در تحلیل آماری مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در این مطالعه این پارامترها مورد ارزیابی قرار گرفتند: معاینه عینی و میکروسکوپی مو، تعیین مرحله طاسی ارثی هورمونی (AGA) بر اساس مقیاس همیلتون و لودویگ بر پایه خط مبنا در هر ماه و در انتهای دوره درمان.

از میان 46 نفری که درمان را کامل کرده‌اند، 25 نفر (54%) علائمی بالینی از خود نشان داده‌اند که موید فعال‌سازی مجدد فولیکول مو (مرحله شروع رویش مو یا آناژن) است و رویش مجدد مو در مرحله آغازین یا رشد مجدد چشم‌گیر موهای ترمینال در این افراد مشاهده شده است (آزمون مربع کای: 007/0). میزان پذیرش موضعی دارو، ویژگی‌های زیبایی آن و امکان استفاده عملی از ریکاپیل رپید نیز در سطح بسیار خوبی است.

مقدمه

آلوپسی (طاسی یا ریزش مو) علل مختلفی دارد، اما طاسی ارثی هورمونی (آلوپسی آندروژنتیک) شایع‌ترین شکل آن است. این نوع ریزش مو با نام‌های دیگری مثل ریزش معمول، آلوپسی نوع مردانه، یا آلوپسی نوع زنانه نیز شناخته می‌شود. انسان‌ها تنها موجوداتی نیستند که ریزش مو را به صورت یک پدیده طبیعی در اثر بلوغ جنسی تجربه می‌کنند. اورانگوتان و شامپانزه نیز با رسیدن به سن بلوغ میزانی از طاسی را از خود نشان می‌دهند.

مطالعات انجام شده بر روی این جانوران به خوبی نشان می‌دهد که ریزش معمول مو فرایندی فیزیولوژیک است و عوامل ژنتیکی چه در انسان چه در میمون‌ها باعث مستعد شدن نسبت به این نوع ریزش مو می‌شود. فولیکول‌های ترمینال به تدریج به «فولیکول‌های کرکی»[1] یا نازک تبدیل می‌شوند که این روند اصطلاحا فرایند «کوچک شدن مو»[2] نامیده می‌شود. بنابراین، ریزش موی ارثی هورمونی نوعی کاهش ارثی موها است که در اثر آندروژن در زنان و مردان دارای استعداد ژنتیکی شکل می‌گیرد. با گذشت زمان، چرخه مو کوتاه‌تر شده و فولیکول‌ها کوچک‌تر می‌شوند و به این ترتیب موها کوتاه‌تر و نازک‌تر شده و نمی‌توانند به خوبی پوست سر را پوشش دهند.

آلوپسی یا طاسی نوع مردانه با عقب رفتن خط رویش مو در قسمت جلوی سر یا ریزش مو در راس همراه است. این نوع طاسی معمولا به افزایش سن در مردان مربوط می‌شود. آلوپسی همچنین می‌تواند با اختلال‌های سیستمی، فشار شدید روحی یا جسمی، یا اختلالات پوستی یا کمبودهای تغذیه‌ای مرتبط باشد.

همیلتون و نوروود با ارائه طبقه‌بندی برای AGA، انواع مختلف آن را تشریح کرده‌اند. ریزش موی طبیعی در دوران قبل از بلوغ ریزش موی نوع 1 است و با پیشرفت ریزش مو در 96% مردان و 79% زنان بعد از بلوغ به ریزش موی نوع 2 تبدیل می‌شود. طاسی‌های نوع 5 تا 8 در 58% مردان در سن بالای 50 سال رخ می‌دهد و با رسیدن به سن 70 سالگی میزان طاسی بیشتر می‌شود. حدود 25% زنان بعد از سن 50 سالگی به طاسی نوع 4 در پوست سر مبتلا می‌شوند و پس از آن افزایشی در میزان ریزش مو دیده نمی‌شوود. حدود 30% مردان سفیدپوست در سن30 سالگی، یا دست کم در سن 50 سالگی، دچار ریزش مو می‌شوند، و 80% آنها در سن 70 سالگی چنین چیزی را تجربه می‌کنند. اثرات منفی ریزش مو عبارتند از نارضایتی از ظاهرخود و نیز تاثیر بر برداشت دیگران نسبت به افراد دچار ریزش مو و تاثیر عمیق بر کیفیت زندگی بسیاری از افراد.

چندین گزینه درمان با استفاده از دارو در این زمینه مورد مطالعه قرار گرفته است: استفاده موضعی از کورتیکواستروئید، استفاده موضعی از دیترانول و ماینوکسیدیل، اگر چه کارایی این داروها مورد بحث است. فیناستراید به عنوان مهار کننده 5آلفا-ردوکتاز در آلوپسی نوع مردانه تاثیرات مثبتی داشته است، اما مصرف آن به مردان محدود می‌شود.، به علاوه، ماینوکسیدیل و فیناستراد باید به شکل مداوم استفاده شوند و پس از توقف درمان اثرات مثبت آنها نیز از بین می‌رود، و به این ترتیب فرد در معرض اثرات نامطلوب احتمالی ناشی از تاثیرات شدید دارویی قرار می‌گیرد.

ساخت فرمولاسیون ریکاپیل رپید نتیجه پژوهش‌های ژائو ژانگ گوانگ، متخصص برجسته پوست در چین، و یکی از نمونه‌های روش همه‌جانبه و کل‌نگر در طب سنتی چین است. بین بیماری – شرایط بیماران – و استفاده از گیاهان دارویی چینی ارتباط نزدیکی وجود دارد. این محصول برای استفاده بر روی پوست سر تولید شده و شامل عصاره 9 گیاه دارویی است: Carthamus Tinctorius, Prunus Persica, Zingiber Officinalis, Panax Ginseng, Salvia Officinalis, Cuscuta Epithimum, Carum Petroselinum, Angelica Archangelica, Capsicum Annuum. هدف از استفاده از این گیاهان دارویی مقابله با ریزش مو و افزایش رویش موی ترمینال از طریق افزایش گردش خون و رساندن مواد مغذی برای فعالیت فولیکول‌های مو و خارج کردن آنها از مرحله سکون یا استراحت[3] است.

این کار با استفاده از افزایش مواد مغذی موضعی و دسترسی به اکسیژن در سطح پوست و گردش بهتر خون در پوست سر انجام می‌شود. این محصول همچنین کار غدد چربی[4] را نیز تنظیم می‌کند. با توجه به اهمیت اپیدمیولوژی طاسی ارثی هورمونی و تاثیر آن بر کیفیت زندگی افراد، لازم است روشی موثر و بی‌خطر برای درمان آن مشخص شود. بنابراین، نگارندگان این مقاله با بهره‌گیری از تخصص خود در طب سنتی چین و بررسی‌های روان‌تنی پوست، آزمایش‌های بالینی مستقیمی را بر روی این رابطه طبیعی انجام داده‌اند.

مواد و روش‌ها

هدف این مطالعه بررسی تاثیر قابل تشخیص این محصول منحصر به فرد بر روی کاهش ریزش مو و همچنین فعال‌سازی مجدد فولیکول‌ها (مرحله آناژن) و رویش موهای ترمینال بوده است. تحلیل آماری برای بررسی پاسخ به درمان با استفاده از آزمون مربع کای انجام شده است.

این مطالعه به صورت آزاد و در دو مرکز در بولونیا و میلان، و با استفاده از روش یکسان انجام شده است. فرمولاسیون یک بار در روز بر روی پوست افراد استفاده شده  و سپس پوست سر به آرامی ماساژ داده شده است. دوز مصرفی برابر با یک گردو بوده و مجموع کل دوزها در روز با توجه به مناطق آلوپسی تحت درمان در هر فرد مشخص شده است (1-2 تا حداکثر 3-4).

در افراد تحت آزمایش، حداقل دوره درمان 3 ماه و بیشترین دوره درمان 12 ماه بوده است. برای انجام ارزیابی، افراد قبل و بعد از درمان بررسی و هر ماه با گروه شاهد مقایسه شده‌اند. ارزیابی‌های بالینی شامل معاینه ماکروسکوپی و میکروسکوپی مو، تعیین مرحله طاسی ارثی هورمونی بر اساس مقیاس همیلتون (برای مردان) و مقیاس لودویگ (برای زنان) بوده است. همچنین میزان پذیرش دارو و ویژگی‌های زیبایی و کاربرد عملی آن نیز بررسی شده است.

در معیار انتخاب، وجود طاسی ارثی هورمونی (AGA)، وقفه حداقل 6 ماهه در هر نوع درمان به شکل موضعی یا سیستمی، در نظر گرفته شده است. روند ریزش موی هر فرد به شکل دقیق بررسی شده و برای ارزیابی شرایط موی ترمینال و فولیکول‌ها از معاینه میکروسکوپی استفاده شده است. آزمایش‌های شیمیایی بر روی خون هر فرد به شکل منظم انجام گرفته تا هر گونه تداخل سیستمی ناشی از مصرف دارو بر روی پوست سر مشخص شود. در معیار حذف، زنان باردار یا شیرده، افراد دارای بیماری‌های سیستمی موثر بر شرایط کلی آنها، یا افراد مصرف کننده داروهای دارای تداخل با رشد مو، مثلا افراد مصرف کننده داروهای ضد سرطان، و همچنین افراد فاقد اطمینان از لحاظ مصرف محصول یا دارای احتمال عدم مطابقت با روش آزمایش، در مطالعه کنار گذاشته شده‌اند.

نتایج و بحث

در مجموع 46 نفر دوره درمان را کامل کردند که شامل 40 مرد و 6 زن بودند که دست کم به مدت 3 ماه تحت درمان بودند. 30 نفر در بولونیا و 16 نفر در میلان تحت درمان قرار گرفتند. توزیع سنی افراد در شکل 1 نشان داده شده است.

شکل 1- توزیع سنی افراد

مردان شرکت کننده در آزمایش مطابق با مقیاس همیلتون دچار AGA نوع 1 تا 4 و زنان شرکت کننده، مطابق با مقیاس لودویگ، دچار AGA نوع 1 تا 2 بوده‌اند (شکل 2). از میان این 46 نفر، 7 نفر به مدت 5 تا 12 سال از طاسی ارثی هورمونی رنج می‌برده‌اند. در بین این 46 نفر، 35 نفر در گذشته از درمان‌های موضعی دیگر استفاده کرده‌‌اند، که از این میان 6 نفر (17%) تا حدی از نتایج درمان راضی بوده‌اند، 29 نفر (83%) از نتایج ناراضی بوده‌اند. در بررسی حاضر، ارزیابی اثربخشی بر اساس تغییر نسبت به خط مبنا در مقایسه با گروه شاهد به صورت ماهانه انجام شده است. پارامترهای عینی و ذهنی انتخاب شده در خصوص اثرات درمان، در ارزیابی کلی شامل پارامترهای زیر بوده‌اند:

• 1-  عدم رویش مجدد قابل توجه (=نتیجه منفی/فاقد نتیجه)
• 2-  ظاهر شدن موهای ریز کرکی (=اولین نتایج تحریک فولیکول غیر فعال/ ضعیف)
• 3-  رویش مجدد اولیه موی ترمینال (=خوب)
• 4-  رویش مجدد موی ترمینال (=بسیار خوب)

شکل 2-میزان آلوپسی

در انجام تحلیل، پاسخ‌های خوب و بسیار خوب در یک گروه قرار گرفتند، چرا که هر دو نشانه فعال شدن مجدد فولیکول‌ها و رویش مجدد چشم‌گیر موی ترمینال هستند (شکل 3).

شکل 3- پاسخ به درمان

جدول 1 نتایج آزمون مربع کای برای پاسخ به درمان

نتیجه‌گیری

در این آزمایش بالینی بر روی AGA، از میان 46 نفری که دوره درمان را تکمیل کرده‌اند، در 25 نفر (54%) نشانه‌های مشخصی دال بر مرحله آناژن فولیکول و رویش مجدد و چشم‌گیر موی ترمینال بعد از سن 52 سالگی مشاهده شده است. این نتایج با دیگر نتایج مذکور در مطالعات قبلی مقایسه شده‌اند. در یک مطالعه تصادفی بر روی AGA با استفاده از گروه شاهد دارونما، با مصرف موضعی ماینوکسیدیل به میزان 5%، 2%، و دارونما، میزان تغییر در تعداد موهای غیر کرکی در مقایسه با خط مبنا بعد از 16 هفته به ترتیب 37%، 34%، و 20% بوده است. بعد از 48 سال، نتایج به ترتیب برابر با 28%، 22%، و 9% بوده است. نتایج مشابهی در یکی از مطالعات بر روی AGA در مردان با استفاده از ماینوکسیدیل و گروه شاهد دارونما گزارش شده است. بنابراین، با توجه به این داده‌ها، مقدار مربوط به دارونما را می‌توان بین 9% تا 20% افراد قرار داد. در مطالعه‌ای دیگر که از یک داروی جدید ضد آندروژن برای مصرف موضعی استفاده شده است، در گروه دارونما اثری از تاثیر مثبت دیده نشده است، و درصد مو در مرحله آناژن بعد از 9 ماه مصرف دارو، از 76% به 87% تغییر کرده است (افزایش 5/14%). در مطالعه حاضر، نتایج نشان می‌دهند که بین افراد دارای فعال‌سازی مجدد فولیکول مو و رویش مجدد موی ترمینال و گروه فاقد نتیجه یا دارای نتیجه ضعیف تفاوت معنادار وجود دارد.

در مجموع، نتایج این مطالعه نشان می‌ دهد که ریکاپیل رپید می تواند حداقل برای  54% فولیکول های مو در افراد مختلف تاثیر مثبت داشته باشد، که این نتیجه با داده‌های گزارش شده برای این دارو و نیز نتایج مربوط به گروه دارونما مطابقت دارد. باید توجه داشت که این نتایج بهتر از نتایج مربوط به ماینوکسیدیل با غلظت 5% هستند.

به علاوه، 7 نفر از میان 25 نفر (28%) ظرف 4 ماه به نتایج مثبت رسیده‌اند، 12 نفر (48%)ظرف 5 ماه و 20 نفر (80%) ظرف 8 ماه مصرف این محصول نتایج مثبت آن را مشاهده کرده‌اند. این مشاهدات، در کنار پذیرش بسیار خوب محصول و ویژگی‌های زیبایی و کاربرد عملی آن، ما را به این نتیجه می‌رساند که این فرمولاسیون با نام ریکاپیل رپید که حاوی 9 داروی گیاهی است می‌تواند در کنار مواد طبیعی، به عنوان محصولی موثر برای درمان AGA به کار گرفته شود. می‌دانیم که این فرمولاسیون اخیرا در «کراکل تکنولوژی» استفاده شده و می‌تواند سرعت تعامل بین مواد و لایه‌های پوستی محل قرار گرفتن فولیکول‌ها را افزایش دهد. این فناوری همچنین تحریک میکروسکوپی مکانیکی پوست را در پی دارد. به این ترتیب، می‌توان حتی به نتایجی بهتر از نتایج مشاهده شده دست یافت.